Aan tafel in de hal van de Ontmoetingskerk in Haarlem proeven buurtbewoners en gemeenteleden het: ook met weinig geld kun je verantwoord én lekker eten. Met workshops budgetkoken stimuleert de diaconie een gezonde levensstijl en sociaal contact. "Ik woon alleen, ik kom hier voor de gezelligheid."
Het is vandaag de derde workshopavond. Op het menu staan dit keer een stoof van linzen, worst, prei en champignons, en stokbrood met zelfgemaakte kruidenboter. Het idee van de workshop is: het eten met elkaar klaarmaken en daarna samen opeten. Ondertussen krijgen de deelnemers allerlei handige kooktips. "We beginnen met het snijden van de groenten", legt workshopleider Bas uit. "Houd je vingers krom, want als je ze recht houdt, krijgen we extra stoof. En je weet het: champignons nóóit wassen, maar afvegen met een doekje of kwastje."
Gezond eten
De Ontmoetingskerk organiseerde de workshops dit voorjaar. Het idee was een paar jaar eerder bedacht door Daniëlle Leder, diaconaal werker van de Protestantse Gemeente Haarlem, en succesvol uitgevoerd in een andere wijkgemeente. Na een verplichte coronapauze hebben Arie van der Knokke, Bas Hilbers en Frank Kimman, drie kookvrienden, het initiatief weer opgepakt. "Uit onderzoek blijkt dat geldzorgen en ongezond eten vaak samengaan. In lage-inkomenswijken komt veel overgewicht voor, in wijken waar mensen goed verdienen een stuk minder. Je ziet dat ook in deze wijk: niet iedereen zorgt even goed voor zichzelf. Wij laten zien dat gezond eten helemaal niet duur hoeft te zijn. En ook dat het lekker is", zegt Arie. Hij is oud-diaken van de Ontmoetingskerk. Bas is er koster en Frank gemeentelid. Ze zijn er helemaal klaar voor, met hun zwarte keukenschorten voor.
Voor de gezelligheid
Gerard is vaste deelnemer van de kookworkshops. Hij woont samen met zijn 90-jarige moeder en verzorgt haar. Eerlijk is eerlijk, hij komt meer voor de gezelligheid dan voor de kooktips: "Ik heb twee zussen en een broer, maar die kijken nooit naar mijn moeder om. Ze wonen in het buitenland of zijn altijd druk. Zelfs voor een half uurtje hulp kan ik hen niet bellen. Ik sta er helemaal alleen voor, en kan daardoor nooit weg. Dat maakt je eenzaam. De kookworkshops brengen mensen samen, je bent gezellig met elkaar bezig. Ik geniet ervan. En ik kan mijn moeder er in de rolstoel mee naartoe nemen."
Johan, druk bezig met het fijnsnijden van kruiden, herkent zich in het verhaal van Gerard. Hij woont alleen en komt niet vaak mensen tegen. Hij komt vooral voor de ontmoeting naar de kookworkshops. Steekt hij ook nog iets op van de tips van Arie, Bas en Frank? "Een beetje", geeft hij schuldbewust toe. "Ik kook niet vaak. Twee keer per week koop ik een kant-en-klaarmaaltijd. Ook eet ik weleens in een buurthuis." Ook voor de zusjes Kitty, Sonja en Maja zijn de workshops een welkome afleiding. "Maja is dement en het proces gaat hard", vertelt haar nichtje dat er ook bij is. "Kitty en Sonja zorgen voor haar. De kookworkshops zijn een leuk uitje voor de zussen. Maja vindt het leuk om met eten bezig te zijn en Kitty en Sonja kunnen de zorg even met anderen delen."
Luisterend oor
Dit is precies het extra dat Daniëlle met de workshops beoogde toen ze het idee bedacht. “Het gaat ons niet alleen om het koken, maar ook om de verhalen van mensen. Bij elke workshop zijn vrijwilligers uit de kerk aanwezig. Ze helpen bij het koken en de gezamenlijke maaltijd, maar bieden ook een luisterend oor. Het is prachtig om te zien hoe open de sfeer is en hoe mensen elkaar tot steun zijn. Veel deelnemers leven in een klein wereldje. De kookgroep biedt hun een sociaal netwerk.” Overigens zijn de organisatoren van de workshops er alert op dat stigma's worden vermeden. Ze zorgen ervoor dat ze in de PR geen termen als minima, armoede of krappe beurs gebruiken. Mensen moeten ook gewoon betalen voor deelname aan de workshop. Een avond, inclusief diner dus, kost 5 euro.
Grotere keuken nodig
Arie van der Knokke geniet van een avond als deze. "Ik hou van koken, ik hou van mensen en voel me betrokken bij de doelgroep. Al meer dan 15 jaar zitten Bas, Frank en ik bij een kookclub. Toen de kookworkshop hier opgezet moest worden, zeiden we tegen elkaar: dat pakken wij op. Bas heeft jaren als activiteitenbegeleider gewerkt, en kan die skills goed inzetten. Frank kiest altijd samen met zijn vrouw de menu's uit. "We zouden de workshops graag willen uitbreiden, maar daar is een grotere of extra, mobiele keuken voor nodig", zegt Arie. "We moeten nu alles in een kleine keuken doen. Dat betekent dat er maximaal 30 mensen aan de workshop kunnen deelnemen. De deelnemers kunnen het diner alleen helpen voorbereiden, bijvoorbeeld door groenten te snijden. Het koken moeten Bas, Frank en ik doen. Dat vind ik jammer. Hoe leuk zou het zijn als we met meer mensen zouden kunnen koken en ook meer mensen kunnen uitnodigen."
Aan tafel!
Anette Sprotte, predikant van de Ontmoetingskerk, is vóór. Ze komt even een kijkje nemen bij de workshop en is enthousiast over het nieuwe jaarthema van de Protestantse Kerk Aan tafel! "Ik vind dat we in de kerk veel vaker met elkaar aan tafel zouden moeten zitten", zegt ze, en ze wijst naar de avondmaalstafel, zichtbaar vanuit de hal van de kerk: "Daar begint het, aan de tafel van vieren. Van daaruit gaat het naar de tafel van verdieping, waar we met elkaar omheen zitten voor een goed gesprek: wie zijn we, waar leven we voor, wat kunnen we betekenen voor de mensen om ons heen? We eindigen dan bij de tafel van ontmoeting. Dat is een tafel die niet ín maar buiten de kerk staat, letterlijk of figuurlijk. Aan deze tafel zijn de mensen uit de buurt welkom. De kookworkshop is een prachtig voorbeeld van zo'n tafel van ontmoeting. Van mij mogen er meer van dit soort initiatieven komen." Ook Bas maakt van Aan tafel! graag een 'meerjarenthema', zoals hij het noemt: "Wat mij betreft gaan we door met deze workshops, ook volgend jaar en de jaren daarna. Al zouden we het alleen maar doen voor Gerard en zijn moeder. Die zitten zometeen weer tussen de vier muren van hun kamer."
Als het toetje - natuurlijk ook zelf klaargemaakt - op is, is het tijd om naar huis te gaan. "Bedankt!", zegt een bezoeker tegen Arie, Bas en Frank. "Het is net alsof we in een restaurant uit eten zijn geweest." Steevast de laatste die vertrekt is Gerard. Hij heeft vroeger in een spoelkeuken gewerkt en doet altijd de afwas. Zijn moeder, in haar rolstoel, wacht geduldig tot hij klaar is.
Fotograaf: Niek Stam
