Onderzoek
Resultaten van onderzoeken (mede) uitgevoerd de Protestantse Kerk.
‘Kerk liet kwetsbaren in de steek’ kopte Trouw op vrijdag 18 juni. Deze kop doet echter geen recht aan het onderzoek waarnaar wordt verwezen én ziet de inzet van kerken en individuele gelovigen over het hoofd. Tegelijkertijd is er huiswerk voor de kerk.
Corona bracht het diaconale werk stevig in de knel. Die conclusie is te trekken uit het onderzoek van prof. Dr. Thijs Tromp en Dr. Erica Meijers. De overheidsmaatregelen die werden genomen om het coronavirus in te dammen, raakten het diaconale werk in het hart. Het werd uiterst moeilijk om mensen te ontmoeten en plekken te bieden om op adem te komen. Door de lockdown en strikte regels werden inloopmaaltijden, koffieochtenden en andere manieren om als kerk open huis te houden onmogelijk.
Betekent dit dat plaatselijke kerken niets deden voor hun medemens in nood? Integendeel. Zoals ook uit andere reacties blijkt, kwam er juist veel creativiteit los. Als mensen niet meer naar de kerk konden komen, kwam de kerk wel naar mensen toe. Diakenen en kerkleden zagen - ondanks de lastige omstandigheden - om naar eenzame mensen, mensen die financieel klem kwamen te zitten, mensen die eten nodig hadden. Ze maakten zich hard voor noodhulp en eerlijke verdeling van vaccins wereldwijd.
Ook ontstond in korte tijd landelijk netwerk #NietAlleen, met een telefoonlijn en campagne om hulp en aanbod te koppelen. Meer dan 40 landelijke organisaties en zo’n duizend plaatselijke diaconieën en organisaties verenigden zich. Snel was er een bijna landelijk dekkend netwerk met in elke gemeente een coördinator die met eventuele hulpvragen aan de slag kon. Dit initiatief werd zelfs door Koningin Máxima geprezen. Dit valt buiten de scope van het onderzoeksrapport, maar wordt door de onderzoekers wel erkend en gewaardeerd.
Het kan de kerk dus moeilijk verweten worden dat die landelijk en plaatselijk vooral met zichzelf bezig was. Er was en is een sterke diaconale bereidheid, al verschilde die plaatselijk. Toch hebben we als kerk lessen te trekken uit het onderzoek. Ondanks de uitgestoken hand van kerken, werden nood en hulp niet altijd gekoppeld. In de crisis werd het duidelijk dat kerken nog niet altijd daar zijn waar de klappen vallen. En dan is het moeilijk om hulp te bieden. Daarvan zijn de zwakken in de samenleving de dupe. Het is teleurstellend om te lezen dat diaconale organisaties de kerk daarin niet altijd als bondgenoot hebben ervaren.
In de onlangs op de Synode aangenomen visienota en beleidskader zoekt de Protestantse Kerk sterker verbinding met de samenleving. De coronacrisis heeft blootgelegd dat kerken, ondanks een sterk verlangen om betekenisvol te zijn, deze verbinding niet altijd weten te realiseren. Ook als dienstenorganisatie weten we deze behoefte nog niet om te zetten in daadwerkelijke diaconale ondersteuning. Dat vraagt om een kritische reflectie. Hoe kunnen we de daad bij het woord voegen? Net als de onderzoekers wil de Protestantse Kerk het gesprek aangaan: hoe kunnen we de diverse diaconale krachten in onze samenleving verder verbinden en versterken, om samen aandacht te vragen en te zorgen voor wie kwetsbaar is.
Het is belangrijk om ons als diaconale organisaties en kerken te verbinden met elkaar én de samenleving. En dat kan, blijkens alle goede voorbeelden. We kunnen leren van de ervaringen van kerken en organisaties die daar al in slagen. Nu de pandemie op haar retour is, kunnen we de ademruimte die we krijgen benutten om ons als kerk te oefenen in de vraag waar Christus zich laat vinden en waar Hij ons roept Hem te volgen.
