Psalm 25: "Mijn ogen zijn op u"

Het is een bijzondere zondag vandaag: een zondag waarop veel kerken dicht zijnVerder lezenRichtlijnen rondom het coronavirus, maar waarop we toch met elkaar verbonden zijn. 

Ruim 30 jaar geleden, uitgerekend op deze zondag - de derde in de Veertigdagentijd - ben ik bevestigd tot predikant. In die 30 jaar gingen elke zondag de kerkdeuren open. Maar niet vandaag. En waarschijnlijk volgende week ook niet, en die week daarop ook niet. Een unieke situatie in ons land. 

Stopt nu het evangelie? Gaat de lofzang niet meer door? Goddank niet. Er zijn allerlei andere mogelijkheden - zoals deze kapelviering - om met elkaar toch het evangelie te horen en de lofzang gaande te houdenVerder lezenDe liturgie gaat door - Kerk-zijn in tijden van corona. Het evangelie is gewoon niet te stuiten. Ook niet in ons land. En daarom is het bijzonder dat we hier zijn. Dat we vandaag woorden lezen, die door de eeuwen heen heel vaak op deze zondag zijn gelezen.

De zondag van vandaag heet ook wel ‘Ogenzondag’. Zondag Oculi. Een tekst uit Psalm 25 staat centraal. Toen ik die tekst er weer bij pakte, was ik erdoor getroffen hoe actueel hij is, juist nu. Ik lees u de tekst voor (vers 15-17):

Ik houd mijn oog gericht op de HEER,
hij bevrijdt mijn voeten uit het net.  
Keer U tot mij en wees mij genadig, 
ik ben alleen en ellendig.  
Mijn hart is vol van angst,  
bevrijd mij uit mijn benauwenis.

Angst heeft ons te pakken. Ons, mensen die vaak denken dat wij de grip op de dingen hebben. De grip op het leven, de grip op situaties. De grip op ... vult u maar in. Het blijkt nu bijna omgekeerd te zijn. Het virus heeft grip op óns. En we zijn er nauwelijks tegen bestand. Niet tegen het virus, niet tegen mensen die ziek worden ten gevolge van het virus. We zijn trots op onze gezondheidszorg, maar is die wel toereikend? Zijn er wel ziekenhuisbedden genoeg? Zijn de doktoren straks nog wel beschikbaar?  

We verliezen daarmee niet alleen de grip op het virus, maar ook zo'n beetje op ons leven. Op ons samenleven. De samenleving raakt ontwricht. Het leven valt stil. De economie krijgt harde klappen. Dat maakt ons bang. En ook verward. Hoe kunnen we hiermee omgaan? Hoe kunnen we ons ertegen wapenen?  

Veel mensen zitten thuis. In quarantaine, of gewoon omdat hun baas gezegd heeft: je moet thuiswerken. Gelukkig kunnen we thuis nog wel volgen wat er in de wereld gebeurt. We kunnen naar het nieuws kijken. Maar zodra je de tv aandoet, zie je de triomftocht van het virus. Wéér meer besmettingen. Wéér uitbreiding. Wéér strengere maatregelen. En als je al de moed hebt om nog even langer te kijken, dan zie je wellicht de verschrikkelijke beelden van vluchtelingen.

LesbosGeef voor deze gestrande vluchtelingen!. Kinderen. Mannen en vrouwen. Ontredderd. Bijvoorbeeld in het kamp op Lesbos, Moria. Moria. Dat is de berg waar God aan Israël de Thora, de leefregels, de regels der leven, gaf. Wat een schril contrast.

Het maakt ons bang. Verbijsterd. Ontredderd. Wat staat ons te doen? Nou ja, misschien allereerst - heel nuchter - gewoon de voorschriften opvolgen die de overheid geeft. Om, voor zover dat in ons vermogen ligt - het virus in te dammen. Doen, dat opvolgen.  

Ten tweede: we kunnen politici aansporen om hun nek uit te steken voor kwetsbare mensen. Voor eenzame mensen. Voor die kinderen daar in het vluchtelingenkamp op Lesbos. Om die een beetje perspectief te bieden.

En dan ten derde - en daar gaat het over in de psalm: we kunnen onze ogen richten op God. We kunnen bidden: God, geef ons in deze duisternis een klein beetje licht. Wie verlangt daar niet naar? Naar licht dat nooit meer dooft, dat sterker is dan de duisternis. Is dat niet een heel diep verlangen van ons mensen, van ons allemaal? Daar gaat het ook om in Psalm 25.

Ik houd mijn oog gericht op de HEER. Op God, de bron van het licht. Je hoeft de Bijbel maar open te slaan: het allereerste woord van Hem is 'licht'. Zonder licht kunnen wij niet leven. Ook niet in de huidige situatie. Zonder licht groeit er niet eens leven. God is de bron van het licht. En van het leven.  

Vandaar die oproep in de psalm. Als je die leest, dan merk je dat Davids leven - ook al was hij koning - ook door donkerte heenging, en door diepte. Benauwdheid, angst, gevangenschap, alleen-zijn. Hij wist er allemaal van. En in die donkerte richtte hij zijn ogen op God. Op God, omdat hij ervaren had, wist, geloofde, erop vertrouwde: U bevrijdt. Uw licht is sterker dan de duisternis. U bent genadig. U laat mij niet in dat donker zitten, maar ziet me, en wil me telkens weer in uw licht trekken, zodat ik weer verder kan. Dát was de ervaring van David. Vandaar dat hij zichzelf als het ware opriep om zijn ogen te richten op God.  

Wij horen vandaag dit woord, op deze ‘Ogenzondag’. Het wordt ons aangereikt vanuit de traditie van de kerk. Richt je ogen op God. Want als Hij, de bron van het licht, ons voor ogen is, dan valt zijn licht ook weer op ons leven. Voor onszelf, maar natuurlijk evenzeer voor de mensen om ons heen.

Dat woord uit die psalm is een bemoediging, een aansporing, maar het verruimt tegelijkertijd je blik. Want als je zelf in het licht staat, krijg je ook oog voor die ander. Voor die vrouw die nu thuiszit, waar de kinderen niet meer kunnen komen vanwege het coronavirus. Haar angst voor besmetting. Dat je denkt: laat ik even bellen. Laat ik even een kaartje sturen. Laat ik iets van me laten horen. Zodat die eenzaamheid even doorbroken wordt.  

In dat licht zie je ook ineens dat kind, daar in dat kamp Moria. Zonder toekomst daar. Is het licht niet evenzeer voor hem of haar bestemd?

In uw licht zien wij het licht. Psalm 25 is een bemoediging. Om midden in het donker de ogen te richten op God. Om zijn licht op je leven te laten vallen, en ook op het leven van de ander. Zodat je zelf ook een beetje een lichtdrager in deze donkere wereld wordt.

Deze meditatie sprak scriba ds. René de Reuver uit tijdens de kapelviering die op zondag 15 maart 2020 werd uitgezonden op NPO2.