Theologisch profiel
In deze serie wordt een kort, maar krachtig beeld geschetst van mensen die belangrijk zijn of zijn geweest voor de theologie. Aan de hand van vier vaste vragen leert de lezer snel zijn of haar gedachtegoed kennen.
Vrijwel alles wat Samuel Wells schrijft is direct te relateren aan ‘gewone’ kerkelijke praktijken van gemeenten in een seculiere context. En daarmee is deze Engelse theoloog ook voor ons land een boeiende gesprekspartner geworden.
Wanneer hoorden we voor het eerst van hem?
Samuel Wells werd geboren in 1965 en stamt uit een Anglicaanse predikantenfamilie. Dat hij in dat spoor zou gaan, was niet vanzelfsprekend. Bewust ging hij geschiedenis studeren in Oxford, bepaald niet van plan om ooit in de kerk te belanden. Maar in Oxford liep hij vast. Een intermezzo als buurt- en straatwerker bracht hem waar het bloed aanvankelijk niet gaan kon: bij de theologie. Maar dan wel in Edinburgh – ver van Bristol, waar hij opgroeide. Predikant werd hij eerst in kleine, kwetsbare kerken in achterstandswijken van Newcastle en Norwich, daarna in St. Mark’s Newnham, een buitenwijk van Cambridge. In Norwich vatte hij het plan op om naast zijn predikantswerk te promoveren op de ethiek van Stanley Hauerwas. Zijn proefschrift (Transforming faith into destiny) wordt door Hauerwas zelf gekarakteriseerd als een boek waaruit duidelijk wordt dat Sam Wells Stanley Hauerwas beter begrepen heeft dan die zichzelf ooit heeft begrepen. Theologen met belangstelling voor ethiek waren de eersten voor wie de naam van Samuel Wells er eentje werd om te onthouden.
Waarmee is hij bekend geworden?
Het contact met Hauerwas leidt ertoe dat Wells in 2005 een positie op Duke University (VS, South Carolina) krijgt aangeboden als academiepredikant en hoogleraar ethiek. Daar begint zijn carrière als schrijver. Onder theologen wordt hij bekend door zijn boek Improvisation – the drama of christian ethics, een christelijke ethiek in de lijn van Barth en Hauerwas, met veel nadruk op het belang van christelijke karaktervorming. In de (methodistische) Chapel van Duke University wordt veel meer belang gehecht aan preken dan Wells eerder gewend was. Hij leert in die periode de kracht van prediking hoger waarderen en zichzelf als niet onverdienstelijk prediker kennen. Verschillende bundels met preken van zijn hand verschijnen in deze periode. Er komt een nieuwe wending in zijn loopbaan in 2012, als hij tegen de verwachting van velen in Duke University verlaat en teruggaat naar Engeland om vicar te worden van St. Martin in the Fields (Londen), de plek waar hij tot op de dag van vandaag werkzaam is. De stap van academie naar kerk is voor Wells echter geen stap terug, een stap naar de plaats waar het koninkrijk van God werkelijk gebeurt: niet aan de academie, maar in de kerk.
Wat kunnen gemeenten met zijn gedachtegoed?
Deze voor Wells inmiddels vanzelfsprekend geworden overtuiging maakt hem voor ‘gewone’ kerken en gemeenten – ook in Nederlandse context – een heel boeiende gesprekspartner. Vrijwel alles wat hij schrijft (en inmiddels is dat een aardig boekenplankje vol) is direct te relateren aan ‘gewone’ kerkelijke praktijken van gemeenten in een seculiere context. Die context is bij Wells nooit ver weg, en tegelijkertijd laat hij zich er niet door overweldigen. Johannes 10:10 en Matteüs 28:20 zijn bijbelverzen die voor Wells leidend zijn. Telkens is voor hem de vraag: Als Jezus inderdaad gekomen is om ons het leven en de overvloed te geven, en we er inderdaad op mogen vertrouwen dat Hij met ons is alle dagen tot de voltooiing van deze wereld, wat betekent het voor kerk-zijn vandaag als we dat serieus nemen? Dit in feite eenvoudige uitgangspunt verandert je kijk op kerk-zijn in een seculiere context en helpt je om je vanzelfsprekende denken vanuit de schaarste te laten veranderen in een denken vanuit overvloed. Want, zegt Wells, God geeft altijd overvloed, zelfs als wij schaarste ervaren.
Zien we de doorwerking van zijn gedachtegoed ergens terug?
Zeker! Doordat er steeds meer boeken van Wells in het Nederlands zijn vertaald die over het algemeen goed toegankelijk zijn voor een breder lezerspubliek, is hij ook in ons land een bekende stem geworden. Zijn concentratie op Christus en het koninkrijk, zijn aandacht voor actuele thema’s (waarbij hij ook de moeilijke niet schuwt), zijn onverwoestbare geloof in de kracht van Pasen, zijn verworteling in de grote traditie van de kerk en, last but not least, zijn irenische stijl van denken en schrijven maakt dat velen zich door hem aangesproken weten.
Om kennis te maken met Wells, kunnen boeken als Hoe zullen we leven? (ethische vraagstukken in korte essays diepgaand besproken) en De toekomst die groter is dan het verleden (Wells’ ideeën over kerkvernieuwing) goed dienst doen. Predikanten zouden het al genoemde Improvisation eens kunnen proberen, of het recent verschenen How to Preach. Ook een aanrader is Een Nazaret-manifest. Verder zijn op YouTube vele preken en lezingen van Wells te vinden, waarvan ikzelf Does God heal? en The Naked Truth heel indrukwekkend vind.
