Kerk & Communicatie
Van kerkblad tot kerkapp: communicatie behoort tot het hart van een bloeiende gemeente. Communicatie-expert Eric van den Berg neemt ze stuk voor stuk onder de loep.
Hoe krijg je je gemeente zichtbaar voor de omgeving? Media spelen daarin een belangrijke rol. Wees niet te verlegen in je missie om het evangelie naar buiten te brengen.
Media hebben een belangrijke rol in onze samenleving. Ze brengen nieuws naar buiten. Ze beïnvloeden de publieke opinie. En soms zijn ze de luis in de pels. Dat kan je als kerkelijke gemeente schuchter maken. Maar wees niet bedeesd: journalisten zijn je bondgenoten als je de gemeente zichtbaar voor je omgeving wilt krijgen.
Aan de weg timmeren
Hoe zorg je ervoor dat je boodschap op een accurate en positieve manier wordt overgebracht? Ik neem contact op met Hans Havinga, tot zijn pensioen docent communicatie aan de Christelijke Hogeschool Ede met als specialisatie crisiscommunicatie. Daarnaast is hij bij de Nederlandse Gereformeerde Kerk (NGK) De Open Poort in Hattem verantwoordelijk voor communicatie en werkt hij bij RTV Hattem.
De Open Poort lijdt zeker niet aan mediafobie. “We zijn bepaald niet bang voor de media”, zegt Havinga. “Regelmatig laten we ons interviewen door RTV Hattem over activiteiten en ontwikkelingen. Een van onze predikanten, Almatine Leene, is regelmatig in landelijke media te zien en te horen, dus ook op die manier timmeren we aan de weg.”
#1 Mediafoob is niet nodig, mediageniek ook niet
De Open Poort heeft geluk met een bekende predikant als Leene. Dat is lang niet overal het geval. Maar mediageniek zijn is geen vereiste om media tegemoet te treden. Journalisten bijten niet, gemeenten mogen minder schuw worden. “Ik adviseer degene in de gemeente die inhoudelijk verantwoordelijk is voor dat naar buiten treden”, zegt Havinga. “Zo had ik een portretfoto nodig bij een persbericht. Aan dat laatste had de persoon in kwestie ‘geen behoefte’. Daarop gaf ik aan dat bij communicatie niet de behoefte van de zender maar die van de ontvanger nummer 1 is. Die wil beeld. Dat leverde gelukkig een positieve reactie en foto’s op.”
Het is je missie
De verlegenheid om media tegemoet te treden is opmerkelijk, het is immers de missie van kerken om het evangelie naar buiten te brengen, onbevangen en onbevreesd. En dan is een gesprek van mens tot mens het krachtigste medium in een kerkelijke en pastorale context, vindt Havinga. “Een mooi voorbeeld is ‘De dokter en de dominee’, een evenement waarbij een bekende Hattemse huisarts in gesprek ging met een van onze predikanten. Daar zijn veel mensen op afgekomen die we normaal nooit in een kerk zien. Om dat te laten lukken, moet je natuurlijk beginnen met via de pers aandacht te vragen.” Publiciteit en publiek trekken is volgens hem dan ook onderdeel van het vormgeven aan je missie.
#2 Benoem een woordvoerder/persvoorlichter
Om die aandacht te krijgen is het verstandig om een woordvoerder of persvoorlichter in huis te hebben. Dat kan degene zijn die het woord voert of de pers te woord staat over het betreffende onderwerp (geestelijke zaken door de predikant, gebouwzaken door de kerkrentmeester), of een bestuurslid met de portefeuille communicatie.
Omgaan met media is vooral een kwestie van relaties opbouwen. Zorg daarom voor een actuele adressenlijst van lokale media en zet er gelijk de deadlines bij. Dan ben je nooit te laat met het toesturen van content. Daar hoort voor de persvoorlichter een gereedschapskist bij met kennis van framen en positioneren. Havinga: “Je moet kennis van zaken hebben, sympathiek overkomen, goed kunnen formuleren en ook niet bang zijn om te zeggen: ‘Daar kom ik later op terug’, of: ‘Meer kan ik er op dit moment niet over zeggen.’ Aan de andere kant: als het allemaal té gelikt overkomt, kan dat afbreuk doen aan het aspect van toegankelijkheid en menselijkheid. Kerkmensen zijn gewone mensen en dat is belangrijk om te laten merken.”
Brugfunctie
Een woordvoerder heeft een belangrijke brugfunctie tussen de gemeente en de directe omgeving. Havinga: “Ik werk aan een goede relatie met de lokale media. Als er saillant nieuws is, meld ik dat. Als ik een persbericht stuur, zit dat zo goed in elkaar dat de journalist er weinig werk aan heeft. Zo maak je vrienden. Dat kan handig zijn in een crisissituatie. Want de meest voorkomende gevallen waarin kerken actief worden benaderd voor een interview zijn die met narigheid. Dan maakt het uit of je een journalist al kent of niet.”
#3 Wees nieuwswaardig en oprecht
Maar heel weinig persberichten komen in de publiciteit. Een redactie wikt en weegt. Een deel van de binnenkomende persberichten wordt weggegooid. Gebrek aan tijd en ruimte. Of gewoon aan nieuwswaardigheid. Daardoor vragen gemeenten zich vertwijfeld af wat interessant is om in de lokale krant of op de lokale omroep te krijgen. Leer daarom denken als een journalist. Die zet vooral het belang van de lezer voorop. Als je probeert het lezende publiek voor ogen te houden, is de kans groter dat jouw persbericht door de screening komt. Maak je nieuws nieuwswaardig. Vraag jezelf af:
- Is het nieuw en wijkt het af van wat gewoon is? Zoek een ‘haakje’ dat afwijkt van de wekelijkse zondagsdienst.
- Heeft jouw nieuws impact (op de directe omgeving)? Voorbeeld: een thema-avond over migratie, activiteiten rond armoedebestrijding.
- Heeft je nieuws een menselijke, persoonlijke kant? Voorbeeld: Een jubileum van een vrijwilliger van de Voedselbank, de komst van een nieuwe predikant.
- Wekt je nieuwtje emoties op? Grote kans dat het nieuwswaardig wordt.
- Is er een versterkend effect? Haak aan bij een lokale trend of soortgelijke gebeurtenis met een specifieke kerkelijke twist.
Trucs voor aandacht
Overdrijf daarbij nooit, geeft Havinga aan. “Beperk je tot de feiten en wees daarin betrouwbaar. Uit zinnen als ‘We organiseren een geweldig evenement met de beroemde spreker …’ sloop ik als eerste de bijvoeglijke naamwoorden. Of iets of iemand geweldig en beroemd is, moet een lezer zelf uitmaken.”
Hoe dan wel? “Er zijn trucs om meer aandacht te krijgen. Als het bijvoorbeeld gaat om een aankomend evenement kun je een persbericht uitdoen rond vier aspecten: save the date, de programma-inhoud, nog enkele plaatsen beschikbaar en achteraf een verslag. Kerken zijn vaak beter in aankondigen dan in verslagleggen. Als een activiteit resultaat heeft opgeleverd of wanneer er een samenvatting is van een mooie lezing, dan is het goed om dat te delen.”
#4 Voorbeelden
Havinga: “Radio Bloemendaal had honderd jaar geleden al in de gaten dat je media kunt inzetten voor je doelstellingen. Hij is meegegaan met zijn tijd en ik noem hem alleen al vanwege het feit dat hij het al honderd jaar heeft volgehouden.”
“Op sociale media laat de Alkmaarse priester Jan Jaap van Peperstraten zien dat hij gewoon een mens van vlees en bloed is met een warm hart voor AZ, gezondheidsprobleempjes en af en toe een duidelijke mening over politieke actualiteiten. En dat is waar het volgens mij ook om gaat: de boodschap van het evangelie verbinden met het dagelijkse leven. Ook in de media.”
Een goed persbericht
Een goed persbericht - nooit versturen als pdf! - is kort, bondig en nieuwswaardig. De kop bevat de belangrijkste boodschap en verleidt de lezer om verder te lezen. De eerste alinea geeft een beknopt antwoord op de vragen wie, wat, waar, wanneer en waarom. De kern van het persbericht gaat dieper in op het onderwerp, in duidelijke taal en ondersteund met feiten en mogelijk cijfers. Rol het bericht op: eerst het belangrijke, dan pas de details. Sluit af met een call to action, bijvoorbeeld een uitnodiging voor een evenement of een verwijzing naar de website. Voeg contactgegevens en bereikbaarheid toe, zodat journalisten gemakkelijk contact kunnen opnemen. Verwijs tot slot naar de mediakit op de website met alle relevante informatie over de gemeente, zoals persberichten, foto's en logo’s die journalisten zonder meer kunnen gebruiken. Deze moet dan wel gemaakt worden.
Lees meer in de serie Kerk & Communicatie:
Illustratie: Marijke ten Cate
