Jaarlijks staan we op Israëlzondag stil bij de joodse wortels van het christendom. Voor sommige mensen is Israëlzondag echter onbekend of zelfs omstreden. Moeten we de naam veranderen, deze zondag afschaffen of deze juist veel meer onder de aandacht brengen?
In het septembernummer van woord&weg wordt deze vraag voorgelegd aan vier betrokkenen bij de Protestantse Kerk.
Gertrudeke van der Maas, predikant in Apeldoorn ‘Onze wortels benadrukken’
‘Tijdens Israëlzondag onderstrepen we het feit dat de Bijbel een door en door joods boek is. Ik ben christen, maar alle beelden en begrippen uit mijn geloof zijn van oorsprong joods; niet alleen belangrijke woorden als ‘koning’ en ‘Messias’, maar ook kernbegrippen als vrede, gerechtigheid en verzoening. Om de Bijbel echt goed te kunnen begrijpen, zul je moeten weten hoe deze termen oorspronkelijk zijn bedoeld. Ik vind dit een heel fundamenteel gegeven van de christelijke traditie en voel een diepe verbondenheid met die oorspronkelijke joodse teksten. Israëlzondag biedt ons de gelegenheid om die wortels nog eens heel specifiek te benadrukken, maar niet door even joodse liedjes te gaan zingen en exotisch te gaan doen, dat zou onvoldoende recht doen aan die enorme band. Persoonlijk vind ik het etiket ‘Israëlzondag’ ook niet erg belangrijk. Ik probeer niet alleen op deze dag maar in alle vieringen die joodse verbondenheid in het geheel van de dienst te verwerken. Zowel in de gebeden en de liederen als in de preek. Vergelijk het maar met het werelddiaconaat, dat staat ook twee keer expliciet op de ‘liturgische kalender’, maar we hebben er veel vaker aandacht voor.’
Ds. Dick van Arkel, lid Stichting Platform Appèl Kerk en Israël ‘Gekaapt door de politieke agenda’
‘Vanuit de Stichting Platform Appèl Kerk en Israël geven we lezingen en studiedagen voor predikanten, kerkelijk werkers en geïnteresseerde gemeenteleden, waarin we het belang aangeven van de joodse wortels in ons christelijk geloof. Die verbondenheid met het volk Israël moet je echter niet verwarren met de politieke actualiteit. Israëlzondag heeft niets te maken met de staat Israël of het Palestijnse conflict. In 2008 heeft de synode van de Protestantse Kerk de nota ‘Het Israëlisch-Palestijns conflict in de context van de Arabische wereld en het Midden-Oosten’ (IP-nota) aanvaard. Hierin staat ook een subparagraaf over de ‘Israëltheologie’, waardoor de kerk niet meer over Israël kan spreken zonder daarbij direct de politieke actualiteit in het Midden-Oosten te betrekken. Door het voortdurende beroep op deze IP-nota zaaien zij aanhoudend verwarring, waardoor de theologische bezinning op de joodse wortels van het christelijk geloof gekaapt wordt door de politieke agenda. Misschien moeten we daarom overwegen om de naam Israëlzondag te wijziging in een neutraler begrip, zoals ‘Zondag bij het Jodendom’, of ‘Christelijke zondag bij de wortels in het Jodendom’. Als dat ervoor zorgt dat meer kerken stil gaan staan bij Israëlzondag en we meer dialoog krijgen met joodse gelovigen in Nederland, zou ik dat zeker steunen.
Dr. Piet van Midden, voorzitter van Het Overlegorgaan Joden en Christenen (OJEC) ‘Die ene zondag is onvoldoende’
‘Het is op zich goed dat Israëlzondag bestaat en we moeten onze wortels vooral eren en vieren, maar die ene zondag in het jaar doet niet voldoende recht aan de onlosmakelijk verbondenheid van de kerk met haar joodse wortels. Het is belangrijk dat we beseffen dat het Nieuwe Testament een joods boek is en dat Jezus afstamt van Abraham. Die joodse kaders van waaruit het evangelie is ontstaan, worden in de moderne theologie vaak vergeten en dat vind ik ontzettend jammer. Jezus was een jood en geen uitvinding van het christendom. Hij heeft het woord van God verkondigd in een door joden gesproken taal en binnen de joodse kaders van die tijd. Hoe kun je het in vredesnaam over Israël hebben zonder dat te beseffen? Als voorzitter van het OJEC spreek ik veel met vertegenwoordigers van de joodse traditie. Het zou heel goed zijn als veel meer mensen die dialoog zoeken. Ik denk dat, in plaats van alleen Israëlzondag te vieren, we terug moeten keren naar Bijbelteksten van Israël zelf, en ik zou het mooi vinden als we Israël élke zondag in onze gebeden terug laten komen en we dankbaar zijn voor wat Abraham en de zijnen voor ons hebben gedaan.’
Kor Bras, actief kerklid en vrijwilliger bij het Genootschap Nederland-Israël ‘Het mag wel wat meer uitgedragen worden’
‘Israëlzondag is een belangrijke dag van bewustwording voor christenen over de oorsprong van hun religie. Goed om hier uitgebreid bij stil te staan en misstanden te repareren. Volgens mij weten veel mensen namelijk niet meer goed wat de oorsprong is van de Bijbelse teksten. Als zij joodse geschriften lezen, doen ze dat met een christelijke bril. Vaak vertalen mensen het woord Thora met ‘wet’, terwijl het veel meer lering, richtsnoer en handleiding betekent. Toen ik ging inzien dat het evangelie niet een opzichzelfstaand boek is maar voortvloeit uit de Tenach, kreeg ik een compleet nieuwe geloofsbeleving en leerde ik de Bijbel op een andere manier te lezen. Tijdens Israëlzondag kunnen we die onlosmakelijke verbondenheid met de joodse oorsprong benoemen en uitleggen, maar het mag van mij nog wel wat meer bevochten en uitgedragen worden. De nieuwe generatie theologen is wat orthodoxer dan vroeger, en op enkele opleidingen is er nauwelijks ruimte voor interpretaties noch aandacht voor de erfenis uit het Jodendom. Dat baart mij grote zorgen. Ik denk dat het goed is dat predikanten, niet alleen tijdens Israëlzondag maar het hele jaar door stilstaan bij die onlosmakelijke joodse wortels van ons geloof.’
De afbeelding 'Mozes ontvangt de stenen tafelen' is van de kunstenaar Marc Chagall.
