De afgelopen tien jaar zijn bijna 150 pioniersplekken vanuit de Protestantse Kerk in Nederland gestart. Hoe staat het ervoor bij deze nieuwe vormen van kerk-zijn? In het vandaag verschenen tussenrapport is er vooral aandacht voor wat pionieren concreet betekent in mensenlevens. Projectleider Erik Verwoerd is hoopvol over de ontwikkeling binnen pioniersplekken, maar onderkent ook: “Het lukt niet overal om mensen zelf ook verantwoordelijkheid te laten dragen.”
Vier onderzoekers hebben gekeken wat pioniersplekken voor de betrokkenen betekenen, in sociaal opzicht en qua geloofsontwikkeling. Dat heeft geleid tot het vandaag verschenen rapport. Er is gesproken met 42 mensen uit 12 heel verschillende pioniersplekken die al minimaal 3 jaar actief zijn. “Zo krijgen we een indruk van wat pionieren in mensenlevens teweeg brengt,” aldus scriba ds. René de Reuver, “ik raakte onder de indruk van hoe de Geest aan het werk is.”
Niet altijd succesvol
Bij een pioniersplek zijn gemiddeld 52 mensen minimaal maandelijks betrokken. Daarnaast zijn gemiddeld 129 mensen meer incidenteel betrokken. In totaal gaat het om bijna 20.000 mensen. Projectleider pionieren Erik Verwoerd stelt dat pionieren niet alleen uit successen bestaat: “Het is hard ploeteren, de plekken zijn vaak klein en kwetsbaar. Het lukt niet overal om mensen zelf ook verantwoordelijkheid te laten dragen.” Tegelijk laat het onderzoek zien dat het pionieren veel voor mensen betekent. Erik: “De impact op het geloof en op het leven van mensen is vaak groot als ze betrokken zijn bij een pioniersplek.”
Bevrijd van eenzaamheid
Uit het onderzoek blijkt dat mensen zich vaak voelen aangetrokken tot een pioniersplek als ze een moeilijke periode in hun leven meemaken. Erik: “Juist dan gaan mensen op zoek naar verbondenheid en zingeving. Een pioniersplek is dan een hele mooie, laagdrempelige plek om je toe te wenden. Je kunt komen zoals je bent.”
Pioniersplekken zorgen voor een rijker sociaal leven, zo blijkt uit de vele gesprekken met mensen. Vrijwel zonder uitzondering hebben de deelnemers nieuwe mensen leren kennen. Bezoekers van een pioniersplek voelen zich er gekend, gezien en ze ervaren een warme band. Mensen zeggen: ‘Die plek voelt voor mij als familie, als vrienden. Ik ben er veilig en vind er rust.’ Sommige mensen zijn echt bevrijd van eenzaamheid.
Vrij om geloof te verkennen
Ook als het gaat om geloofsontwikkeling betekenen pioniersplekken veel voor de betrokkenen. Erik: “Het lukt om mensen te bereiken die bij de reguliere kerk niet in beeld zijn, circa 59% van de mensen die betrokken is bij een pioniersplek is verder niet kerkelijk actief.” Daarmee voldoen de pioniersplekken aan het doel waarvoor ze zijn gestart. Erik: “Het is niet zo dat iedereen tot geloof komt. Wel zijn er veel mensen die iets van geloofsgroei ervaren: mensen zijn zich er bewuster van, ervaren verdieping - dat ze dichter bij God zijn.” Uit het onderzoek blijkt dat de pioniers staan voor de christelijke identiteit van de plek, die wordt niet verdoezeld. “Tegelijk laten ze mensen vrij om op hun eigen manier het geloof te verkennen of er niets mee te doen. Dat noemden mensen vaak spontaan tijdens de interviews: dat er respectvol met ze wordt omgegaan.”
Stevig gebouw of klein tentje
Het is de bedoeling dat er de komende jaren meer nieuwe pioniersplekken ontstaan. De praktijk van pioniersplekken zal zowel mooi als weerbarstig blijven, beaamt Erik. “De kerk is altijd in bouw, herbouw en eigenlijk nooit af.” Dat geldt ook voor kleine en kwetsbare pioniersplekken. “Je weet nooit of het een stevig gebouw gaat worden, of dat het een klein tentje blijft die je opbreekt en op een andere plaats opnieuw uitprobeert.” Het rapport laat zien dat pioniersplekken een grote impact hebben op de levens van mensen. Erik: “Al met al kun je zeggen dat de pioniersbeweging herkenbaar is als een beweging van Jezus. Ook Hij aanvaardde mensen in al hun eigenheid en daardoor kwamen mensen die met hem omgingen tot bloei. Er is geloof en vertrouwen nodig om te zien dat er op kleine pioniersplekken langzaam iets nieuws aan het groeien is.”
