Wat is Israëlzondag?
Op de eerste zondag in oktober geeft de Protestantse Kerk op een bijzondere manier uiting aan haar onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël. De themazondag werd door de Nederlandse Hervormde Kerk ingesteld in 1949 om aandacht te geven aan de relatie tussen de christelijke kerk en het Joodse volk. Eerst stelde de hervormde synode voor om de Israëlzondag te laten vallen op de zondag vóór de Grote Verzoendag, maar vanaf 1950 is er een vaste zondag in het jaar: de eerste zondag in oktober. In 1984 wordt de Israëlzondag ook aan gereformeerde zijde officieel ingesteld. De Protestantse Kerk heeft deze tradities gevolgd. In dienen, leren en vieren zoekt de kerk de relatie met het Joodse volk
Waarom Israëlzondag?
Die relatie hoort niet alleen bij de Protestantse Kerk, maar is zo oud als de kerk zelf. De christelijke kerk is historisch en theologisch onlosmakelijk verbonden met het Jodendom. De kerk deelt in de aan Israël geschonken verwachting van het Koninkrijk van God, zo stelt de Kerkorde. Jezus was Joods, de eerste christenen waren Joods, en bij het lezen van de Bijbel is het goed om steeds bewust te zijn van de joodse wortels van de teksten. Wat betekent dat de kerk de Schriften samen met de synagoge leest? Wat betekent het dat de kerk gelooft in de God van Israël? Het zijn deze vragen die de Israëlzondag ieder jaar opnieuw in ons oproept.
In het najaar
Op de kerkelijke kalender is Israëlzondag geplaatst op de eerste zondag van oktober. Dat is een bewuste keuze geweest. Niet in de buurt van 4 mei – ter nagedachtenis aan de Holocaust – of rond de Israëlische Onafhankelijkheidsdag (ook meestal in mei), maar rond de najaarsfeesten Nieuwjaar, Grote Verzoendag en Loofhuttenfeest. Daarmee wordt aangegeven dat we als kerk op zoek zijn naar een verstaan van het joodse volk vanuit de levende praktijk van het religieuze jodendom.
Belangrijk is ook dat de Israëlzondag niet óp een van de joodse feestdagen is gepland, alsof de kerk die zou overnemen of zelfs vervangen, maar in de nabijheid ervan. In de nabijheid van de synagoge wil de kerk op haar eigen dag, de zondag, luisteren naar wat de joodse traditie heeft te bieden in het verstaan van de Schriften.
Hoe vieren we Israëlzondag?
Vaak wordt de liturgie, de preek en de collecte afgestemd op deze zondag. Gemeenten kunnen deze zondag bijzonder maken door:
- Liturgie en liederen die de verbondenheid met het Joodse volk benadrukken. In de keuze van de liederen gebruiken we dezelfde Psalmen als Israël, op eigen wijze, maar niet zónder hen.
- Verkondiging waarin meer dan anders aandacht gegeven wordt aan de joodse uitleg van Bijbelteksten of de relatie tussen jodendom en christendom.
- Gebeden voor het Joodse volk en om vrede in het Midden-Oosten, waarbij ook volop uiting kan worden gegeven aan verlegenheid en moeite met alles wat gebeurde en gebeurt, dáár en in onze eigen samenleving.
- Educatie over joodse tradities, de geschiedenis van joods-christelijke relaties en bewustwording van allerlei vormen van antisemitisme, vroeger en nu
Actualiteit
Vanaf het begin zijn er ook vragen, en in de loop der jaren zijn er vragen bijgekomen. Wat wordt bedoeld met Israël? Velen denken bij Israël niet alleen of in eerste instantie aan de relatie met het volk Israël, maar aan de staat en aan het conflict tussen Joden en Palestijnen. Daardoor is ‘Israël’ een ongemakkelijk thema geworden, ook in de kerk, waar mensen van kunnen denken: ‘nu maar even niet’. De problematiek is immers complex en de meningen lopen diametraal uiteen – binnen de gemeenten, maar ook binnen ons kerkverband. Vaak heel betrokken en navenant heftig.
We zijn als kerk geroepen om gestalte te geven aan de verbondenheid met het Joodse volk, zowel vanuit onze theologische wortels als vanwege het gedeelde verhaal van Gods verbondstrouw. Maar die roeping gaat samen met de diaconale roeping en de roeping tot oecumenische verbondenheid met christenen wereldwijd, inclusief Palestijnse christenen. Ook al kunnen deze roepingen botsen en schuren, de Protestantse Kerk kan en wil geen van deze roepingen veronachtzamen. Ze bestaan naast elkaar en de ene roeping wordt niet in mindering gebracht op de andere.
De Protestantse Kerk zoekt naar recht, vrede en verbinding door stem te geven aan en verbonden te blijven met Joden, Palestijnse christenen en andere Palestijnen. Dit gebeurt vanuit de overtuiging dat iedereen gehoord moet worden en elk mensenleven even kostbaar is in de ogen van God.
