Met inmiddels de vierde editie is stadsfestival Heilige Huisjes Rotterdam een begrip aan het worden. Organisator Sander Ummelen van platform Kerkvernieuwers ziet dat het festival zich door de jaren heen ontwikkelt. “Mijn beeld van waar we mee bezig zijn met dit festival, is veranderd.”
Van 12 tot en met 15 juni vond de vierde editie van Heilige Huisjes Rotterdam plaats; een cultureel en sociaal-maatschappelijk stadsfestival in en om Rotterdamse gebedshuizen. Dit jaar deden meer dan 50 locaties hun deuren open voor een cultureel programma, workshop, openstelling of als onderdeel van een stadswandeling. Het aanbod was daarmee het meest omvangrijke tot nu toe: bezoekers konden dit jaar kiezen uit 128 verschillende activiteiten.
Hoe het begon
Even terug in de tijd: hoe is Heilige Huisjes Rotterdam ontstaan? Het balletje begon te rollen toen de gemeente Rotterdam stichting Kerkvernieuwers in 2021 benaderde met de vraag: kunnen jullie ons helpen een gezamenlijke visie op religieus erfgoed te ontwikkelen? Met de Rotterdam Architectuur Maand als kapstok ontstond het idee om 15 religieuze plekken te vragen hun deuren open te zetten, met ruimte om bezoekers op een eigen manier laagdrempelig te laten proeven van hun kerk of gebedshuis. Bijvoorbeeld door culturele programma’s of activiteiten.
Kerk kan iets moois betekenen
Het festival is vanaf het begin geen doel op zich, maar een middel, vertelt Ummelen. “De culturele programmering die we aanbieden is een middel om inwoners van Rotterdam kennis te laten maken met de rijkdom van religieuze plekken in hun stad, juist omdat Rotterdam daar niet zo bekend om staan. En daarnaast wilden we een breder gebruik van die plekken aanmoedigen. Als er binnen je wijk niet zoveel gebeurt kan je kerk of gebedshuis daarin iets moois betekenen. Anders gezegd: hoe kun je met je gebouw de stad dienen?” Ummelen merkt dat het festival daarin helpend is. “We zien veel vrijwilligers die ideeën hebben voor activiteiten in een kerk in hun omgeving, ook als ze niet als kerklid zijn betrokken, maar hun weg door de kerkelijke structuur niet vinden. Dat is ook wel één van onze drijfveren: om hen te ondersteunen en op weg te helpen met wat ze maar nodig hebben.”
Inhoudelijk beste editie
Mede dankzij de bijdrage van Fonds Kerk & Wereld kende Heilige Huisjes Rotterdam dit jaar haar grootste en inhoudelijk beste editie, zo stelt Ummelen. “Vorig jaar zaten bijvoorbeeld alle workshops en stadswandelingen vol, waardoor we dit onderdeel van het programma hebben uitgebreid. Dit bleek een goede zet, want met een aanbod dat twee keer zo groot was, waren opnieuw bijna alle activiteiten ‘uitverkocht’.”
Maar hij ziet onder die groei ook een andere, meer inhoudelijke ontwikkeling. “De nadruk in het festival lag in eerste instantie veel meer op de rol van de fysieke ruimte, en slimme verbindingen aangaan om religieuze plekken toegankelijk te maken. Met ruimte voor zingeving wilden we voorzichtiger zijn, maar ik ben daar genuanceerder over gaan denken. Mijn beeld van waar we mee bezig zijn met dit festival, is veranderd. Ik denk nu: zingeving mag centraal staan. En daar kun je nog steeds een culturele invalshoek aan koppelen, maar met meer ruimte om mensen in verbinding te brengen met zichzelf. We zien ook mensen die aanhaken bij de geloofsgemeenschappen die ze leren kennen”.
De vorm is daarin wel belangrijk, benadrukt Ummelen. “Liturgie en religie promoten we niet actief, maar we laten er mensen wel van proeven. Zo kregen we een idee voor een gospelkerkdienst aangereikt, wat uiteindelijk een gospelconcert is geworden. Een manier om mensen te laten proeven en ruimte te geven om wel of niet dieper aan te haken.” De festivalorganisator noemt ook de Laurenskerk als mooi voorbeeld. “Daarin was er naast laagdrempelige workshops ook ruimte voor een fototentoonstelling over het kerkelijk leven, die de predikant had gemaakt. Een hele mooie manier om door het één mensen te laten kennis maken met het ander.”
Steun Fonds Kerk en Wereld
De steun van Fonds Kerk en Wereld voor de meest recente editie betekende veel voor de festivalorganisatoren. “Het gaat verder dan het alleen ‘mede financieel mogelijk maken’. Ik ervaar die steun echt als samen optrekken, samen de urgentie van dit initiatief ervaren. En het betekent ook dat we meer draagvlak ervaren voor dit festival: het maakt het breder en dieper dan een cultureel project dat een fonds met wortels in de kerkelijke wereld ons steunt.”
