Liturgie en eredienst vormen het hart van de christelijke gemeente. En deze liggen ook veel mensen na aan het hart. Hoe voer je in de gemeente een goed gesprek over liturgie, van hart tot hart?
Een rustpunt, een moment van bezinning, een plek waar ik opgeladen word, ontmoeting met elkaar en met God, de plek om met elkaar de lofzang gaande te houden, zingend geloven. Zo maar enkele reacties op de vraag: ‘Wat betekent de eredienst voor jou?’ Voor velen is de zondagse kerkdienst een belangrijk moment voor geloven en gemeente-zijn.
Veel gemeenten zijn ook op zoek naar manieren om nieuwe impulsen te geven aan de eredienst, eigentijds, met nieuwe vormen en meer interactief, niet alleen voor de zondagse viering in de kerk, maar ook voor andere momenten en plaatsen door de week. Ook bij veel nieuwe vormen van kerk-zijn zoals pioniersplekken, monastieke initiatieven, kliederkerken en leefgemeenschappen zoekt men manieren om te vieren op een hedendaagse manier.
Kortom, er is veel in beweging in de liturgie en over de liturgie. In het veelkleurige landschap van de kerk, van plaatselijke gemeenten en van vernieuwende initiatieven - als een mozaïek van kerkplekken - is eredienst en liturgie vaak onderwerp van gesprek.
Een goed gesprek ...
Hoe voer je nu een goed gesprek over liturgie in een geloofsgemeenschap, vaak met verschillende stromingen en een scala aan wensen en voorkeuren? En wat is een goed gesprek eigenlijk?
Een goed gesprek is een gesprek van hart tot hart over geloven, je drijfveren, wat ons troost, opbeurt, bemoedigt, blij maakt. Dat kan gaan over twijfels, vragen en vergezichten. Over plezierige dingen, over zorgelijke dingen die jou bezighouden, je deelt je leven, leeft mee met elkaar, vormt een geloofsgemeenschap.
Een geloofsgesprek, je bezinnen op de basis, is hierbij een goed begin: een gesprek over je geloof in God en je naaste, alles begint met het gesprek daarover, binnen kerkmuren en daarbuiten. Het klinkt eenvoudig, maar de praktijk kan weerbarstig zijn. Geloven raakt immers aan onze kern en geef die maar eens bloot …
Vijf spelregels voor een goed (geloofs)gesprek
- Luister, stel verhelderende vragen.
- Het gaat niet om gelijk hebben of krijgen, het gaat om het delen van elkaars geloofs- en levensverhaal. Eventuele spanning kun je laten bestaan, de verschillen hoeven niet gladgestreken te worden.
- ‘Proef elkaars nieren’: zie elkaar, peil en doorgrond elkaar.
- Voer geen discussie, maar een luisterende dialoog.
- Lees samen in rust de Bijbel op de manier van de lectio divina: lezen, stil zijn, reageren op de tekst, naar elkaar luisteren, herhalen.
… over liturgie
Het vieren van de dienst van God aan mensen en de dienst van mensen aan God - de liturgie - komt tot ons via de Bijbel en via een eeuwenoude traditie. Tegelijkertijd is wat er gebeurt in de eredienst heel persoonlijk. Het gesprek daarover kan spannend en kwetsbaar zijn. Hoe kunnen we dat in goede banen leiden?
In het pastoraat kan muziek een belangrijke functie hebben. Wat niet met woorden valt te zeggen, kun je soms wel met muziek uitdrukken. In een gesprekskring bijvoorbeeld kan het zingen van liederen, meer en minder bekend, en de uitwisseling daarover de vorm krijgen van een geloofsgesprek.
Met kinderen en jongeren kun je aan de hand van speelse werkvormen de vorm en de betekenis van de zondagse eredienst verkennen (ga hiervoor naar protestantsekerk.nl/liturgie).
Het kiezen van je lievelingslied, het verhaal erachter - wat maakt dat je dit lied graag zingt ? - en vervolgens dat lied met elkaar zingen, is een benadering die op verschillende manieren vorm kan krijgen: als onderdeel van een kerkdienst, op een gemeentebijeenkomst over de eredienst of in het bezoekwerk (samen lezen van het lied is een alternatief, als zingen niet lukt).
De vraag ‘Wat is voor jou waardevol in de eredienst en wat mag veranderen?’ kan een goed begin zijn voor een gesprek over ideeën over en verwachtingen van de eredienst.
Liturgie en eredienst vormen het hart van de christelijke gemeente. En deze liggen ook veel mensen na aan het hart. Vieren en gedenken, bidden en zingen, Woord en antwoord, uitbundig feestelijk en sober ingetogen. De moeite waard om er een goed gesprek over te voeren!
Leestip
- Marcel Barnard, Tot Gods eer. Handreiking voor een goed gesprek over liturgie, Boekencentrum 2018
