Wat zijn de taken van een kerkrentmeester?

Kerkrentmeester betekenis

Het woord 'rentmeester' komt regelmatig voor in de evangeliën. Het Griekse woord in het Nieuwe Testament voor rentmeester, oikonomos, duidt op de bestuurder en beheerder van het vermogen van een stad of andere huishouding. 

Verschil ouderling-kerkrentmeester en kerkrentmeester

Een ouderling-kerkrentmeester is een ambtsdrager die bevestigd is als ouderling met een kerkrentmeesterlijke opdracht. Hij/zij is ook lid van de kerkenraad en is daarmee verantwoordelijk voor het geheel van de gemeente. 

Het is goed als de ouderling-kerkrentmeester zich realiseert dat hij/zij ook ouderling is en daarmee ook verantwoordelijk voor de vorming en toerusting van de gemeente. Met andere woorden: geld en inhoud zijn met elkaar verbonden. De ouderling-kerkrentmeester draagt vanuit zijn of haar eigen invalshoek (kerkbeheer) verantwoordelijkheid voor het geheel van de gemeente (meer dan geld alleen). 

Daarnaast zijn er kerkrentmeesters die geen ambtsdrager zijn. Zij zijn geen lid van de kerkenraad. Wel zijn zij lid van het college van kerkrentmeesters.

Wat doet een kerkrentmeester?

Kort samengevat zijn de taken van een (ouderling-)kerkrentmeester verdeeld over de volgende vier aandachtsvelden:

Gebouwen
De meeste gemeenten beschikken over onroerende zaken. Dat kunnen kerkgebouwen zijn, maar ook begraafplaatsen, pastorieën, landerijen etc. Kerkrentmeesters hebben de zorg en verantwoordelijkheid voor de gebouwen en andere onroerende zaken van de gemeente. Kerkrentmeesters dienen ervoor te zorgen dat het gebouw/de gebouwen en ruimtes passen bij de gemeente.

Mensen
Het zijn gemeenteleden, predikanten, andere beroepskrachten en vrijwilligers die samen werken aan gemeente-zijn. Het college van kerkrentmeesters zorgt ervoor dat er voldoende mensen en middelen op de juiste plaatsen en tijden zijn. Kerkrentmeesters hebben oprechte aandacht voor de mensen die in loondienst zijn en voor de vrijwilligers.

N.B. De predikant is niet in loondienst van de gemeente maar als ambtsdrager verbonden aan de gemeente. Hij/zij is op geen enkele wijze ondergeschikt aan de kerkenraad. Bij het opstellen van de beroepsbrief wordt zelfs nadrukkelijk vastgelegd dat er rekening wordt gehouden met de vrijheid van het ambt van predikant als dienaar des Woords. Die vrijheid van het ambt betekent trouwens ook dat de predikant niet boven de kerkenraad staat. Het beleid in de gemeente wordt door de kerkenraad vastgesteld. De predikant zal daarmee rekening moeten houden. 

Geld
Om de kerk als organisatie met betaalde mensen en met gebouwen in beheer te kunnen laten floreren, is geld nodig. Een kerntaak van het college van kerkrentmeesters is dan ook geldwerving en financieel beheer. Onder geldwerving wordt in ieder geval de Actie Kerkbalans (of Vrijwillige Bijdrage) verstaan. Daarnaast zijn kerkrentmeesters - samen met diakenen en in overleg met de kerkenraad - verantwoordelijk voor het samenstellen van het collecteroosterVerder lezenCollecterooster en het eventueel organiseren van andere fondsenwervende activiteiten.

Bij het financieel beheer hoort uiteraard het opstellen van een begroting en jaarrekening, de ANBIVerder lezenANBI-publicatie en het maken van een meerjarenramingVerder lezenInzicht in het vermogen is onderdeel van gezond financieel beleid .

Hoewel het hebben van geld belangrijk is voor het functioneren van de gemeenten, is het geen doel op zich om vermogen op te bouwen/beheren. Sterker nog: het kan heel verantwoord zijn om het vermogen van de gemeente te investeren ten bate van de toekomst van de gemeente.

Organisatie
Om het werk in de kerk in goede banen te leiden, is een goede interne organisatie noodzakelijk. Kerkrentmeesters hebben een belangrijke rol in het organiseren van bijvoorbeeld administratie, ICT, verzekeringen, archief en communicatiemiddelen. Uiteraard doen ze dit in overleg met de mensen die ermee moeten werken.

Ook het beheren en bijhouden van het doopboek (verplicht), belijdenisboek (verplicht) en trouwboek (niet verplicht) horen bij de taken van een kerkrentmeester. En natuurlijk is het belangrijk dat het archief volgens de geldende regels wordt bijgehouden en bewaard. 

Beleidsplan kerkrentmeesters

Het maken van een beleidsplan - voor een periode van 4 jaar - is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de kerkenraad, het college van diakenen, het college van kerkrentmeesters en eventuele andere organen in de gemeente. In een beleidsplan staan niet alleen organisatorische zaken, maar juist ook meer visiegerichte zaken. Bijvoorbeeld: hoe wil de gemeente er over 5, 10 of zelfs 50 jaar uitzien? En als je dat bepaald hebt, wat betekent dat dan voor het kerkrentmeesterlijke deel?

Daarom is een meerjarenbegroting of –raming een belangrijk onderdeel van een meerjarenbeleidsplan. Zo komen ambities en visie ook in relatie tot wat mogelijk en realiseerbaar is. Het geld moet de visie niet gaan dicteren, maar het kan een waardevolle bijdrage aan het gesprek zijn als de kerkrentmeester vanwege de zorg voor het geestelijk leven, juist daarom ook de financiën bespreekbaar maakt. 

Valkuilen

• Niet meer met elkaar in gesprek zijn hoe juist de verschillende perspectieven op kerk-zijn elkaar kunnen aanvullen. Kerkrentmeesters, sta open voor de geestelijke missie van de kerk. (En werkers in pastoraat, missionair werk en diaconaat doen er goed aan enige organisatorische sensitiviteit te ontwikkelen.)
• Denken dat je als kerkrentmeester de werkgever bent van de gemeente. Gedraag je als kerkrentmeester niet te bazig. Tegelijkertijd mag je van de kerk verwachten dat er aandacht is voor goed werkgeverschap. Houd goed voor ogen wie waar over gaat en wie waarop iemand kan en mag aanspreken.
• Denken dat 'wie betaalt bepaalt': alsof het de kerkrentmeesters zijn die 'betalen' en niet de gemeente (of het voorgeslacht als er vermogen werd opgebouwd).
• De neiging om veelal zelf uitvoering te geven aan initiatieven, waar er in de omgeving wellicht mensen zijn die iets kunnen betekenen.

Kansen

• Met je specifieke talenten en competenties op het gebied van financiën, hrm, juridische en bestuurlijke zaken of op bouwtechnisch gebied een belangrijke bijdrage leveren aan de kerk en aan het koninkrijk van God.
• De gemeente ontzorgen door ervoor te zorgen dat de organisatie op rolletjes loopt.
• Bezig zijn met de toekomst van de kerk door toekomstgericht financieel beheer.
• De gemeente open en transparant informeren over de financiële situatie nu en in de toekomst.
• Een schat aan ervaringen waarmee je de kennis kunt verrijken van collega-kerkrentmeesters in de regio of in het eigen college. 

Cursus kerkrentmeester

Als kerkrentmeester heb je een breed palet aan verantwoordelijkheden, waaronder het beheer van gebouwen, de verantwoordelijkheid voor betaalde en vrijwillige werkers in de kerk en het financieel beheer van de gemeente. Samen met het college van kerkrentmeesters probeer je hier zo goed mogelijk vorm aan te geven. De training kerkrentmeester geeft je handvatten die helpen jouw taak op een zinvolle manier op te pakken.

Illustratie: Linda Verholt