Kom met elkaar in gesprek op het kerkhof, en ga na welke verhalen het waard zijn om in een kerkelijke viering te vertellen. Dat is het idee van Jan van Berkum, lid van de Protestantse Gemeente Ysbrechtum, Tjalhuizum en Tirns. “Het zorgt voor verbinding tussen de kerk en haar omgeving.”
Het idee ontstond tijdens Tsjerkepaad, een jaarlijks evenement waarbij op zomerse zaterdagmiddagen circa 250 Friese kerken vrij toegankelijk zijn. Jan van Berkum is daar als gastheer van zijn gemeente regelmatig bij. “Tijdens die dagen ontstaan de mooiste gesprekken, en ontstaan ook ideeën die kunnen leiden tot een dienst”, vertelt hij.
Twee grafstenen
Tijdens Tsjerkepaad in 2022 raakte Van Berkum op het kerkhof bij het kerkje van Tirns in gesprek bij een paar grafstenen. Een bezoeker vroeg wat er achter het ‘noodlottig ongeval’ met dezelfde datum zat waar op twee grafstenen naar wordt verwezen. Dat is een vreselijk drama. Op 13 mei 1945, vlak na de bevrijding, komen de drie broers Gerrit, Sjoerd en Jelmer de Jong tijdens een zeiltocht om het leven, samen met hun buurmeisje Geertruida Westra. Van Berkum had vervolgens met de bezoeker een gesprek over de impact van zo'n drama.
Themadienst
Naar aanleiding van deze ontmoeting op het kerkhof stapte Van Berkum naar de kerkenraad, die vervolgens een groepje in het leven heeft geroepen dat op zoek is gegaan naar nabestaanden en getuigen. “Het drama is bekend bij de oudere inwoners van Tirns, maar er is jarenlang niet over gepraat. De link met het einde van de oorlog was snel gelegd. Feest en rouw naast elkaar.” In het jaar erna werd in de dienst in Tirns rond 4 en 5 mei aandacht besteed aan het drama, met als thema ‘Hoeveel kan een mens verdragen?’ “Een ooggetuige van het drama was aanwezig en vertelde het verhaal. Ook familieleden van de overleden kinderen waren aanwezig. Het gaf verbinding tussen de kerk en onze omgeving, en het was troostrijk.” De dienst werd afgesloten op de begraafplaats bij de kerk.
Komende meiviering
Dit jaar zal er tijdens de meiviering aandacht zijn voor een man uit Tirns die al voor de Tweede Wereldoorlog werkte als boerenknecht, vlak na de oorlog trouwde met een Oekraïense krijgsgevangene, met haar naar Tirns liep en daar weer onderdak vond. "Het verhaal is bijzonder omdat nu weer oorlog en verderf heerst", meent Van Berkum. "Tijdens de kerkdienst zal dit verhaal weer verteld worden. Familie van deze man is aanwezig, net als een aantal Oekraïeners die nu tijdelijk in Sneek worden opgevangen."
Levend houden
In dit geval zijn twee gebeurtenissen in en rond de Tweede Wereldoorlog aanleiding voor een bijzondere dienst, maar het kerkhof geeft ook andere aanleidingen. "Vrijwel elk kerkhof heeft wel een hoekje met kindergraven. Die kinderen hebben maar kort geleefd, daar zitten hele verhalen achter. Ook die kunnen zich lenen voor een dienst. Waar het mij om gaat, is dat op het kerkhof mensen liggen met bijzondere verhalen die het verdienen om levend te worden gehouden en waaruit lessen te trekken zijn voor de toekomst."
>> Meer informatie is te verkrijgen bij Jan van Berkum via janvanberkum@hotmail.com.
Lees ook:
