Theologisch profiel
In deze serie wordt een kort, maar krachtig beeld geschetst van mensen die belangrijk zijn of zijn geweest voor de theologie. Aan de hand van vier vaste vragen leert de lezer snel zijn of haar gedachtegoed kennen.
Alleen liefde is in staat is om angst te verdrijven. Het is een lastige weg, maar wel de enige weg, want met haat en wraak kom je er niet. Martin Luther King heeft geprobeerd dit in de praktijk te brengen in zijn strijd tegen het diepgewortelde racisme in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw.
Dr. Martin Luther King, geboren als Michael King (1929-1968), was een Amerikaanse baptistendominee, politiek leider en een van de prominentste leden van de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging.
Wanneer hoorden we voor het eerst van hem?
Nadat hij gepromoveerd was in de theologie werd hij op 26-jarige leeftijd de leider tijdens de grote busstaking die meer dan een jaar aan zou houden. Het protest draaide om de juridische vraag of het op basis van de grondwet toegestaan was om onderscheid te maken op grond van huidskleur; het ging om de bordjes ‘verboden voor zwarten’. In de grondwet staat dat alle mensen gelijk zijn geschapen en dat alle mensen het recht hebben om hun geluk na te jagen. In de bussen was het zo geregeld dat voorin de witte mensen mochten zitten en achterin de zwarten. Maar als de ‘witte’ plaatsen vol waren dan werden zwarte mensen geacht hun plaatsen af te staan aan witte mensen. De staking betekende dat zwarte mensen meer dan een jaar niet meer met het openbaar vervoer gingen. Het juridische gevecht is na een jaar gewonnen. Wat meespeelde was dat de busmaatschappijen op het punt stonden om failliet te gaan.
Waarmee is hij bekend geworden?
Dr. King was een buitengewoon begenadigd spreker. Door zijn toespraken groeide zijn populariteit snel. Maar juist daardoor groeide de haat tegen hem ook. Het een versterkte het ander. Bijna dagelijks stond hij in de landelijke kranten. Soms schreven ze positief over hem, soms vernietigend. Hij kreeg met grote regelmaat doodsbedreigingen en werd even vaak voor enkele dagen of weken in de gevangenis gezet onder de aanklacht van opruiing.
Hij werd leider van de protestmarsen, waarvan de mars naar Washington de meest bekende was. Biddend en zingend werd geweldloos gevraagd om de burgerrechten ook voor zwarte mensen te laten gelden. Bob Dylan zong er en King hield daar zijn I have a dream-toespraak (augustus 1963). Het werd een groot succes, en ’s avonds mocht hij samen met de leiding van de mars op audiëntie in het Witte Huis. Een jaar later, in december 1964, kreeg hij de Nobelprijs voor de vrede vanwege zijn geweldloze strijd voor burgerrechten voor iedereen, ongeacht huidskleur. In datzelfde jaar werden die burgerrechten in de grondwet vastgelegd. Maar het noorden van het land bleek toleranter dan het zuiden. Een jaar later ging het tijdens de mars op Selma in het zuiden van de Verenigde Staten compleet anders. Het leger werd op de mars afgestuurd, en velen werden zwaar mishandeld. De tv-opname van dat ingrijpen heeft een verandering in gang gezet waardoor steeds meer witte mensen gingen beseffen dat racisme een kwaad is dat moet worden uitgebannen. Ondanks die steun namen de bedreigingen sterk toe. King besefte dat het hem zijn leven zou kunnen kosten. Vier jaar later, op 4 april 1968, werd hij vermoord in Memphis.
Wat kunnen gemeenten met zijn gedachtegoed?
In een prekenbundelDe Nederlandse vertaling van deze prekenbundel is als e-book te koop bij Uitgeverij KokBoekencentrum Strength to love snijdt hij thema’s aan die 60 jaar later nog steeds actueel zijn. Kijk je weg als mensen aan jouw deur kloppen om hulp en het je eigenlijk niet zo goed uitkomt? Laat je je licht schijnen of zet je het dan snel weg? (Lucas 12)
Hij zag als geen ander dat ondanks de afschaffing van de slavernij rond 1860 veel zwarte mensen zich nog steeds gedroegen als minderwaardige mensen. Ze lieten zich leiden door angst. Ook zij hadden de lange weg van bevrijding nodig. Een weerkerend thema bij hem is dat alleen liefde in staat is om angst te verdrijven. (1 Joh. 4) Het is een lastige weg, maar wel de enige weg, want met haat en wraak kom je er niet.
Zien we de doorwerking van zijn gedachtegoed ergens terug?
Zolang zwarte kinderen in Nederland nog opgevoed worden met de opdracht om netter te zijn dan witte kinderen om buitensluiting te voorkomen, moeten we het in de kerk hebben over de betekenis van het evangelie zoals o.a door Martin Luther King verwoord is. Want we zijn één mensheid: We, as a people, will get to the promised land!
Ds. Arjen van der Spek houdt komend seizoen met een professionele band en zangers 6 diensten over de betekenis van Kings boodschap: themarchofmartin.nl.
Illustratie: TinekeWerkt
