Gastvrij, creatief en aantrekkelijk voor gezinnen. Dat is kliederkerk. Een verrassende vorm van samen kerk-zijn met mensen die weinig of niets met kerk hebben én met meer betrokken kerkleden. In dit artikel zoomen we in op die mensen die niet (meer) bij de kerk betrokken zijn. Hoe ziet jullie kliederkerk er uit door de ogen van een bezoeker? Hoe ben je als kliederkerk naar buiten gericht?
Kliederkerk als missionaire activiteit
Kliederkerk is één van de meest snelgroeiende en de meeste succesvolle missionaire activiteit van de Protestantse Kerk. Volgens onderzoek onder kliederkerkteams bezoekt ruim de helft van de deelnemers geen andere activiteiten van de kerk en is ongeveer een derde van de deelnemers niet gelovig. Het lukt kliederkerken goed om mensen van buiten de kerk te betrekken. Grofweg kun je drie ‘missionaire aanvliegroutes’ van kliederkerken onderscheiden: verwelkomen, opzoeken en uitzenden. Alle drie zijn het waardevolle manieren van missionair zijn.
- Bij verwelkomen worden mensen uitgenodigd in het kerkgebouw
- Bij opzoeken vindt een kliederkerk plaats waar de mensen zijn, dat kan een school zijn of een buurtgebouw. Mensen kunnen voor verdere verdieping of ondersteuning aansluiten bij activiteiten van de bestaande gemeente.
- Uitzenden is het bouwen aan een nieuwe gemeenschap rond een kliederkerk. Deze kliederkerken zijn vaak een pioniersplek.
Als het goed is heb je bij de start van jullie kliederkerk nagedacht over de manier van missionair zijn. Welke vorm je als kliederkerk ook gekozen hebt, het is bij iedere vorm belangrijk om laagdrempelig en toegankelijk te zijn voor iedereen.
Maar hoe ben je toegankelijk voor iedereen? Hoe kun je gezamenlijk de betekenis van de bijbel ontdekken en God (opnieuw) leren kennen?
Samen ontdekken
Eén van de onderdelen van kliederkerk is samen ontdekken. Tijdens het samen ontdekken wordt op creatieve en toegankelijke wijze een bijbelgedeelte ontdekt. Zowel in de activiteit zelf als door de tekst en de vragen die bij de activiteit op het ‘praatpapier’ staan. Iedereen -kerkelijk betrokken of juist niet- wordt uitgedaagd om onbevangen een bijbelverhaal in te duiken. Je ontdekt het verhaal met elkaar en leert van elkaar. Of je nu al je hele leven in de kerk komt, lid bent van het kernteam of voor het eerst sinds jaren bij een activiteit van de kerk. Voor iedereen valt iets te ontdekken in het bijbelverhaal.
Dit is de theorie, maar hoe gaat het bij jullie in de praktijk? Het vraagt iets van de ontdekactiviteiten die je aanbiedt. Dragen deze activiteiten eraan bij om zelf te ontdekken wat het bijbelverhaal jou te zeggen heeft of vullen ze dit al voor je in? Ook vraagt dit iets van jou: een verhaal kennen is iets anders dan het ontdekken. Stap zelf ook zo ‘blanco’ binnen en laat je verrassen, verwonder je, ontdek, beleef!
Voorbeeld:
Er wordt een kliederkerk georganiseerd rond het verhaal van David en Goliat. Een activiteit met stenen, verf en stiften wordt als volgt beschreven:
‘God helpt David om de reus Goliat te verslaan. Zo helpt hij ook jou om de reuzen in jouw leven te verslaan!’ Bedenk wat een reus is in jouw leven, schrijf het op een steen en breng het als gebed bij God.’
In dit voorbeeld wordt voor de deelnemers ingevuld wat het verhaal hen te zeggen heeft: God helpt je de reuzen in jouw leven te verslaan en dit breng je in gebed bij God. Misschien willen of durven de deelnemers nog niet in gebed te gaan of ontdekken zij iets heel anders in het verhaal. Maak de vraag meer open: Waarmee versla jij de reuzen in je leven? Heb je het gevoel dat God jou helpt om deze reuzen te verslaan?
Toegankelijk taal- en beeldgebruik
Wanneer je bent opgegroeid binnen een kerkelijke traditie zijn veel woorden voor jou gewoon die voor mensen van buiten de kerk onbegrijpelijk zijn. Woorden als genade, zegen of gebed. Ook beelden kunnen heel bekend zijn: zegenende handen, een kruis of paaskaars op het podium. Probeer jullie kliederkerk eens te bekijken vanuit de ogen van iemand die niet-kerkelijk is. Leggen jullie uit wat de woorden en beelden betekenen? Als je kerkjargon en kerkelijke beelden gebruikt, vertel dan iedere keer wat je ermee bedoelt - of zorg dat het helder is door wat je doet - en laat mensen vrij om wel of niet mee te doen. Bijvoorbeeld wanneer je gaat bidden. Benoem dat mensen vrij zijn om eraan mee te doen. Zeg bijvoorbeeld: “Je kunt je ogen dichtdoen en handen vouwen of juist open houden, als je dat prettig vindt.”
Niet alles hoeft op een kerkelijke manier te gebeuren. Misschien schrikt jullie liturgie met bijvoorbeeld gebeden en liedjes sommige mensen wel af. Aan de andere kant vinden jullie deelnemers sommige woorden of tradities misschien wel heel mooi. De uitdaging is om een vorm te vinden die past bij jouw doelgroep.
Tip
Het kan lastig zijn om als je zelf al jaren kerkelijk betrokken bent, te ontdekken wat nu precies kerkjargon is en wat niet. Vraag dit gerust aan je deelnemers! Misschien wil iemand tijdens een kliederkerkviering wel een keer bijhouden welke woorden en gebruiken hij niet kent of niet begrijpt. Gebruik deze informatie om van te leren, niet om aan de deelnemer uit te leggen hoe het eigenlijk zit.
Sluit aan bij de deelnemers
Mensen zijn van nature gemotiveerd om nieuwe dingen te ontdekken en te leren. Maar dan moet dat wat ze leren wel aansluiten bij hun leefwereld. Wanneer activiteiten aansluiten bij dat waar jij in het dagelijks leven mee bezig bent, wordt het leren betekenisvol. Een voorbeeld: wanneer je bijna gaat verhuizen zul je met veel interesse een video bekijken over hoe je het beste dozen inpakt. Je brengt dat wat je geleerd hebt direct in de praktijk. Je hebt hier echt wat aan! Waarschijnlijk kijk je zo’n video niet wanneer je niet gaat verhuizen. En als je deze video toch bekijkt, vergeet je meteen wat er werd verteld. Je kunt dat wat je leert niet in de praktijk brengen.
Dit geldt ook voor het ontdekken van een bijbelverhaal. Als de koppeling niet gemaakt kan worden tussen het bijbelverhaal en het dagelijks leven, zullen mensen minder gemotiveerd zijn om op ontdekkingstocht te gaan door het verhaal. Het is waardevol om bij de voorbereiding van een kliederkerkbijeenkomst na te gaan: wat is de context van je kliederkerk? Wat speelt er in de leefwereld van je deelnemers en wat is er belangrijk in hun leven? Wanneer jullie het lastig vinden om op deze vragen een antwoord te vinden, is het goed op onderzoek uit te gaan. Dit kun je doen door in gesprek te gaan met je deelnemers. Door inzichtelijk te krijgen wat speelt in het leven van de deelnemers, kun je je activiteiten hierbij aan laten sluiten. Soms ook heel praktisch: als je er achter komt dat een groot deel van de kinderen uit het dorp op zondagmiddag voetbalt, kies je natuurlijk een ander tijdstip voor je kliederkerk.
Tip
Neem tijdens een kliederkerkbijeenkomst de tijd om mensen echt te ontmoeten en te leren kennen. Bijvoorbeeld tijdens het samen eten. Bespreek dit ook in je teamvergadering. Wat kwam je tegen? Hoe kun je verbindingen leggen tussen bijbel en leefwereld tijdens kliederkerk? Wanneer je meer weet over het leven van mensen, kun je de kliederkerk meer betekenisvol maken.
Een open uitnodiging
Kliederkerk staat dicht bij het dagelijks leven van mensen. Steeds wordt de verbinding gemaakt tussen het hier en nu en het bijbelverhaal. Bijvoorbeeld door te bedenken hoe jij net zo’n vriend kunt zijn als Jonatan voor David was of hoe jij net als Ruth trouw kunt zijn aan de mensen van wie je houdt.
Ook doen mensen vaak aan kliederkerk mee met het gezin. Daardoor kunnen de deelnemers later samen terughalen wat ze ontdekt hebben bij de kliederkerk. Misschien door dat ene liedje nog eens te zingen of de knutsels op te hangen. Mensen worden van harte uitgenodigd om naar de kliederkerk te komen, maar bepalen zelf wat zij ontdekken in het bijbelverhaal en mee naar huis willen nemen. Het is een uitnodiging om dat wat zij ontdekken een plek te geven in hun dagelijks leven. Zowel voor teamleden, ervaren kerkgangers als mensen die voor het eerst aanwezig zijn. Niet met een verborgen agenda, maar als een open uitnodiging om samen in het voetspoor van Jezus te gaan.
Meer weten?
- In de kliederkerkhandleiding lees je meer over de verschillende vormen van missionair zijn.
- Kijk naar dit inspirerende filmpje over Kliederkerk in Spijkenisse
- Op deze website vind je meer informatie over hoe je een bijbelverhaal kunt ontdekken door aan te sluiten bij de context van je deelnemers.
- Lees meer over het onderzoek onder kliederkerkteams in de 'Bevindingen en lessen na ruim vijf jaar kliederkerk'.
