Hoe geef je opnieuw vorm aan kerk-zijn in deze samenleving die steeds diverser wordt? Met de nieuwe online modules leer je nuttige lessen om (nog) meer missionair en diaconaal aanwezig te zijn voor de mensen in je wijk of plaats. Je kunt de modules gratis volgen.
Viervoudig luisteren, leiderschap, communicatie – zomaar een paar thema’s uit de nieuwe online (en gratis) modules op deze website. Die bieden nuttige lessen voor bestaande kerken en nieuwe proefplekken die opnieuw of op een nieuwe manier aansluiting willen vinden met de omgeving.
“Hoe luister je naar je buurt? Hoe deel je het geloof met mensen? Aan dat soort thema’s kun je veel hebben”, aldus Erik Verwoerd, projectleider proefplekken bij de Protestantse Kerk. De lessen in de modules zijn te danken aan zo’n zestien jaar pionieren. Verwoerd: “In die periode hebben we veel geleerd.”
Die kennis en ervaring stelt de Protestantse Kerk graag zo breed mogelijk beschikbaar. “Het pionieren heeft zich ontwikkeld tot een beweging. Die faciliteren wij graag, we willen dat zoveel mogelijk mensen op proefplekken iets van Gods koninkrijk zichtbaar kunnen maken. Daarom vinden we het belangrijk om de lessen te delen met iedereen die hier behoefte aan heeft maar zelf minder capaciteit in huis heeft.”
Proefplekken
‘Proefplekken’ is de nieuwe verzamelnaam voor pioniersplekken, (diaconale) presentieplekken, kliederkerken en monastieke plekken. “Vroeger zagen we die verschillende soorten plekken als strikt gescheiden van elkaar. Daarom hielden ook verschillende afdelingen bij de dienstenorganisatie zich ermee bezig. Maar in de praktijk loopt die scheidslijn niet zo strak. Bij de ene proefplek ligt de nadruk wat meer op woorden, bij de andere op daden – maar ook daar kan ruimte ontstaan voor het geloofsgesprek.”
Ook is er geen uitgestippelde route meer voor het pionieren, zoals voorheen. Welke stappen nieuwe proefplekken precies doorlopen, verschilt per soort plek. “Een diaconale presentieplek die is opgezet door een lokale gemeente heeft niet als doel een nieuwe vorm van kerkzijn te starten, een kliederkerk misschien wel. Maar bij alle proefplekken gaat het erom dat er gebouwd wordt aan een community en dat ze zich ook richten op mensen die niet kerkelijk betrokken zijn.”
Twaalf thema's
De online modules zijn geschikt voor kerken en teams die bezig zijn met het ontwikkelen van proefplekken, zoals pioniersplekken, presentieplekken en kliederkerken. Dit kan gaan om nieuwe vormen van kerk-zijn, maar ook om bestaande kerken die bouwen aan inclusieve communities.
Doordat ze online staan en gratis beschikbaar zijn, kun je de lessen zelfstandig volgen. Maar via lerenpionieren.nl kun je ook begeleiding krijgen, deelnemen aan een leerkring of subsidie aanvragen. Iedereen bepaalt voor zichzelf wat nodig is. “Hadden we vroeger een duidelijke route uitgestippeld, nu faciliteren we vooral de behoefte die kerken en proefplekken hebben.”
De open aanpak past goed bij de huidige tijd, vindt Verwoerd. “Mensen kiezen soms voor een andere aanpak. Ze gebruiken bijvoorbeeld maar zes van de twaalf thema’s, net wat ze nodig hebben.” Ook kunnen teams uit andere kerkgenootschappen of die niet aan een kerk verbonden zijn, gebruikmaken van de online modules. “We vormen een beweging die groter is dan de Protestantse Kerk.”
Zelf trekt de Protestantse Kerk daarom ook steeds vaker op met andere organisaties als het gaat om nieuwe vormen van kerk-zijn. “Momenteel hebben we zo’n vijftien samenwerkingspartners, zoals het Leger des Heils, Intercultural Church Plants, Op goed gerucht en de IZB. Ik verwacht dat er de komende tijd nog meer bij komen. Al deze organisaties vertalen de grote lijnen die wij hebben uitgezet voor het pionieren naar hun eigen achterban. Omgekeerd brengen zij ook eigen expertise in. Dat komt van pas als we bijvoorbeeld een netwerkdag organiseren. Meer mensen krijgen hierdoor toegang tot de kennis en ervaring die wij en onze partnerorganisaties kunnen bieden.”
Aan de slag
De online modules draaien om twaalf kernthema’s. Zes daarvan hebben te maken met het bouwen aan een nieuwe community, de andere zes gaan over de praktische kanten. Ook te vinden in de online modules: twaalf financieringsmodellen. “Die zijn heel nuttig voor kerken die vooral draaien op inkomsten via Kerkbalans”, oppert Verwoerd.
Elke module bestaat uit een aantal programma’s van elk ongeveer anderhalf uur. Je leert bijvoorbeeld hoe je heel praktisch met het thema aan de slag kunt, je ziet een inspirerend filmpje van een pionier, je leert van lessen van jarenlang pionieren en je krijgt werkvormen en powerpoints. Het materiaal is kant-en-klaar en vraagt weinig voorbereidingstijd. In totaal zijn er 35 programma’s, de meeste kun je al volgen met je team, de laatste komen binnenkort online. “De kernthema’s uit de online modules komen ook terug tijdens netwerkdagen of de persoonlijke begeleiding die pioniers kunnen krijgen”, zegt Verwoerd.
Lokale kerk
De Protestante Kerk stimuleert dat nieuwe proefplekken de verbinding zoeken (of houden) met een lokale kerk. “Wij geloven dat dat belangrijk is. Daar zitten bijvoorbeeld potentiële vrijwilligers, en mensen kunnen bidden voor jouw initiatief. Het zorgt er ook voor dat ze je kunnen bevragen op je aanpak – dat is goed, want een proefplek moet niet een op zichzelf staand clubje worden. En andersom kan een lokale kerk veel leren van een proefplek, bijvoorbeeld om eens op een andere manier te denken.”
Meer lezen over de achtergrond van deze beweging? Download dan de brochure Een pionierende beweging van proefplekken.
Bekijk hier de modules 'Leren pionieren'
Illustratie: Anna Sieben
